Σάββας Ιακωβίδης

Σε αυτό το καταραμένο τσίρκο της κυπριακής πολιτικής, όποιος εμπλέκεται, χρειάζεται, πέρα από ικανότητες, δεξιότητες και ευφυία, και μία ισχυρή δόση χιούμορ. Διαφορετικά δεν θα αντέξει επικρίσεις, επιθέσεις, κακολογίες και ύβρεις που συχνά θα εκτοξεύονται εναντίον του. Το επισήμανε πριν από 200 χρόνια ο Γερμανός φιλόσοφος και ποιητής, Γκαίτε: «Περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου φαίνεται απ’ αυτό που θεωρεί αστείο».

Ο αείμνηστος Γλ. Κληρίδης είχεν ανεπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ. Υπέστη βάναυσες λεκτικές, προσωπικές, πολιτικές και δημοσιογραφικές επιθέσεις. Τις αντιμετώπιζε πάντα με εκείνο το ανεπανάληπτο χιούμορ του, όχι μόνο απέναντι στους πολιτικούς αντιπάλους του αλλά και στις συναντήσεις του με πολίτες.

Η κότα του Τσάτσου

Τις δεκαετίες του ’50 και του ΄60, στην Ελλάδα, με τις συχνές εναλλαγές πολιτικών στην εξουσία, το σκίτσο ήταν η δύναμη των εφημερίδων. Μεταξύ αυτών, πρωτεύουσα θέση κατείχε ο έξοχος και μοναδικός σκιτσογράφος και γελοιογράφος, Κωνσταντινουπολίτης Φωκίων Δημητριάδης. Σκίτσα του δημοσιεύονταν κάθε μέρα στα αθηναϊκά «Νέα». Όπως ο ίδιος διηγήθηκε κάποτε σε συνέντευξή του, Έλληνες πολιτικοί του τηλεφωνούσαν και διερωτώντο πότε θα τους σκιτσάρει, όταν περνούσαν μέρες και δεν ασχολείτο μαζί τους.

Η ικανότητά του να φιλοτεχνεί γελοιογραφίες πολιτικών ανδρών, υπογραμμίζοντας ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους, το οποίο τους ακολουθούσε ως σημείο αναφοράς, ήταν μοναδική. Κάποτε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ως Υπουργός Προεδρίας τη δεκαετία του ’50, κατέβασε από το Ηρώδειο μια παράσταση των «Ορνίθων» του Αριστοφάνη επειδή, λόγω της αθυροστομίας της, ενόχλησε θρησκόληπτους και κλήρο.

Μετά από αυτό το περιστατικό, ο Δημητριάδης ζωγράφιζε διαρκώς δίπλα στον Τσάτσο και μια κότα. Κάποια στιγμή, οι δύο άνδρες βρέθηκαν σε μία εκδήλωση, οπότε ο αείμνηστος Ακαδημαϊκός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ρώτησε τον δημοσιογράφο: «Καλά, κ. Δημητριάδη, γιατί με ζωγραφίζετε πάντα με μια κότα;» και ο Δημητριάδης του απάντησε: «Ένα μυστήριο πράγμα υπουργέ μου, το ίδιο ακριβώς με ρωτά και η κότα». Υψηλό αίσθημα χιούμορ.

Τα γάντια του Bernie

Κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν (20/1/2021), ένας φωτογράφος του Γαλλικού Πρακτορείου, ο Μπρένταν Σμιαλόουσκι, τράβηξε μία φωτογραφία του Δημοκρατικού Γερουσιαστή  του Βερμόν, Bernie Sanders. Τον είδαμε να είναι τυλιγμένος με χειμωνιάτικο μπουφάν, με σταυρωμένα χέρια και πόδια, φορώντας χειροποίητα πλεκτά γάντια, που μια δασκάλα από το Βερμόν, η Τζεν Έλις, έπλεξε η ίδια και του τα χάρισε πριν από δύο χρόνια, με την τυπική χειρουργική μάσκα προσώπου, να κάθεται σε μια πλαστική καρέκλα, απομακρυσμένος από τους υπόλοιπους παρευρισκόμενους.

Μόλις η φωτογραφία δημοσιοποιήθηκε, προκάλεσε διεθνώς μία φρενίτιδα ενθουσιασμού και κέρδισε τους χρήστες του διαδικτύου. Η φωτογραφία ενός «τυπικού μπαμπά από το Βερμόντ» έγινε meme και αστεία με παραλλαγές της κατέκλυσαν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Ο Γερουσιαστής όχι μόνο χάρηκε και διασκέδασε με την απρόσμενη παγκόσμια δημοσιότητα της φωτογραφίας του αλλά και την περ. Τετάρτη (27/1/2021) ανακοίνωσε ότι, σε οργάνωση αρωγής, θα διατεθεί ποσό 1,8 εκατ. δολαρίων, που συγκεντρώθηκε χάρη στην πώληση προϊόντων με το διάσημο πλέον φωτογραφικό στιγμιότυπο.

Σάτιρα και παρωδία

Γιατί καταγράφω τα πιο πάνω; Διότι θα συμφωνήσω με έναν Αμερικανό συνάδελφο, τον Eric Sevareid (1912-1992), ο οποίος κάποτε είπε: «Μετά την εξουσία χωρίς εντιμότητα, το πιο επικίνδυνο πράγμα είναι η εξουσία χωρίς χιούμορ». Για να προσθέσει ο Ρωσοαμερικανός συγγραφέας, Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ: «Η σάτιρα είναι μάθημα, η παρωδία παιχνίδι». Γιατί επισημαίνω όλα αυτά; Διότι, προσωπικά ενοχλήθηκα και εξοργίστηκα με όσα όλοι είδαμε στους δέκτες των τηλεοράσεών μας, την περ. Παρασκευή.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Ν. Αναστασιάδης και η υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Έμιλυ Γιολίτη, έδωσαν κοινή συνέντευξη Τύπου για να ανακοινώσουν λεπτομέρειες των εξαγγελθέντων μέτρων κατά της διαφθοράς. Την ίδια μέρα, το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε ένταλμα έρευνας που εξασφάλισε η Αστυνομία, κατόπιν καταγγελίας από την υπουργό Δικαιοσύνης, σε σχέση με λογαριασμό parody που σατιρίζει την Έμιλυ Γιολίτη, μετά από προσφυγή της παραπονούμενης.

Το παράπονο της Υπουργού, η παρέμβαση της Αστυνομίας, η παραβίαση του ασύλου της υπό κατηγορία γυναίκας από τη Λάρνακα, που φέρεται να διαχειρίζεται τον λογαριασμό, προκάλεσαν, όπως αναμενόταν, θύελλα επικρίσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και από κόμματα.

Με  αφορμή την ακύρωση του εντάλματος, ο συνάδελφος, Άρης Βικέτος, επιχείρησε να ερωτήσει την κυρία Γιολίτη αν αναλαμβάνει τις ευθύνες της και αν θα υποβάλει παραίτηση. Πριν η υπουργός προλάβει να απαντήσει, παρενέβη αιφνιδιαστικά και κατά τρόπο ανεπίτρεπτο, άγαρμπο και έκδηλα προσβλητικό, ο πρόεδρος Αναστασιάδης. Είπε πως είναι «σεβαστή η απόφαση του Δικαστηρίου, σεβαστή η ευαισθησία των πολιτών ή των πολιτικών που πιθανότατα να θίγονται από ανάλογες ενέργειες πολιτών, όπως και σεβαστό το δικαίωμα της έκφρασης του κάθε πολίτη».

«Ας ευαισθητοποιηθούμε»

Ο Πρόεδρος επισήμανε πως η κριτική «είναι ευπρόσδεκτη, αλλά επιτέλους ας ευαισθητοποιηθούμε». Στο σημείο αυτό, ο συνάδελφος τον διέκοψε για του υποβάλει πως θα ήθελε να ακούσει και την υπουργό Δικαιοσύνης. Ο Πρόεδρος του απάντησε με το ίδιο έντονο ύφος:

«Θέλετε απαντήσεις από πλευράς Κυβέρνησης. Εγώ είμαι Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εγώ την διόρισα, την κ. Γιολίτη, της έχω απόλυτη εμπιστοσύνη και δεν τίθεται θέμα ανάληψης ευθυνών. Απλούστατα, τελεία και παύλα».

Αν ζούσαμε σε πραγματικά δημοκρατική χώρα, στην οποία λειτουργεί πολιτική ευθιξία, ιερουργεί πολιτική παιδεία και ασκείται σοβαρή πολιτική, θα προκαλείτο σεισμός πολλών ρίχτερ από την πρωτοφανή, αυταρχική και προσβλητική συμπεριφορά του Προέδρου προς την Υπουργό Δικαιοσύνης. Τι καταδείχθηκε;

-Από πλευράς Ν. Αναστασιάδη:

Πρώτον, ο Πρόεδρος παρέκαμψε την Υπουργό, εμποδίζοντάς την κατά τρόπο ασύγγνωστο και απρεπή, και απάντησε αυτός στον δημοσιογράφο.

Δεύτερον, έδωσε την εικόνα ότι η κ. Γιολίτη δεν μπορούσε να απαντήσει στην προκλητική ερώτηση του συναδέλφου και με… πατρική αγάπη φρόντισε να την προστατεύσει. Παραμερίζοντάς την!

Τρίτον, ο Πρόεδρος εξέθεσε την κυρία Γιολίτη προκαταλαμβάνοντας οποιαδήποτε απάντησή της και αποτρέποντάς την βάναυσα να δώσει την δική της θέση.

Τέταρτον, η έκδηλη αμηχανία και το άβολο της θέσης της κυρίας Γιολίτη αποτυπώθηκαν από τον τηλεοπτικό φακό έναντι ενός Αναστασιάδη σχεδόν μαινόμενου κατά του δημοσιογράφου.

Πέμπτον, ο Πρόεδρος απαξίωσε και εξευτέλισε την Υπουργό Δικαιοσύνης, την οποία εμφάνισε ως ένα αδύναμο… πλασματάκι και απροστάτευτο… κοριτσάκι, του οποίου ανέλαβε την προστασία του υπό την σκέπη των προεδρικών πτερύγων του.

-Από πλευράς της Υπουργού:

1.-Η κυρία Γιολίτη, εμφανώς αμήχανη, δεν αντίδρασε στην ερώτηση του δημοσιογράφου επειδή απάντησε αντ’ αυτής ο Πρόεδρος και έκλεισε απότομα το ζήτημα.

2.-Η Υπουργός όφειλε, ακόμα και μετά την επιθετική και απαξιωτική ενέργεια του Προέδρου, να απαντήσει στην ερώτηση του συναδέλφου και εύτολμα να ξεκαθαρίσει τη θέση της.

3.-Η κυρία Γιολίτη όφειλε να ξεκαθαρίσει αν αναλαμβάνει την ευθύνη για όσα συνέβησαν με την καταγγελία της, για τον parody λογαριασμό σε βάρος της και, το σπουδαιότερο, αν σκέφτηκε προς στιγμήν να υποβάλει την παραίτησή της, μετά την κατακραυγή εναντίον της για τον άτσαλο χειρισμό της υπόθεσης.

4.-Η Υπουργός Δικαιοσύνης, διά της μη αντίδρασης και της σιωπής της, συμφώνησε με τις δηλώσεις του Προέδρου και επιβεβαίωσε την εικόνα ενός αδύναμου κοριτσιού, που έχει ανάγκη της προστασίας του… «μπαμπάκα Νίκου».

5.-Το χειρότερο: Η κυρία Γιολίτη έστειλε προς τους υφισταμένους της μήνυμα αναποφασιστικότητας και αδυναμίας υπεράσπισης της υπόληψης και της αξιοπρέπειας της καθώς και του αξιώματός της. Και προς τους πολίτες, έστειλε την εικόνα άβουλης, άχρωμης Υπουργού που, απλώς, καλύπτεται βολικά κάτω από τον δυναμικό Πρόεδρο.

Ευθύνη και ευθιξία

Όλα τα πιο πάνω, οδηγούν σε ένα μόνο συμπέρασμα: Μετά την προσβολή, απαξίωση και υπομείωσή της από τον πρόεδρο Αναστασιάδη, η κυρία Γιολίτη, για λόγους προσωπικής αξιοπρέπειας και πολιτικής ευθιξίας, έπρεπε να του απαντήσει ως εξής:

«Κύριε Πρόεδρε, σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια για μένα αλλά, πρώτον, αναλαμβάνω την ευθύνη για όσα έγιναν, με αφορμή την καταγγελία μου για τον parody λογαριασμό. Και, δεύτερον, υποβάλλω την παραίτησή μου, για λόγους προσωπικής και πολιτικής αξιοπρέπειας και διάσωσης του κύρους της θέσης μου Υπουργού».

Δεν έγινε τίποτε! Η υπόθεση Γιολίτη-Αναστασιάδη επιβεβαιώνει μια θλιβερή πολιτική κατάσταση πραγμάτων. Η πλειοψηφία των Κυπρίων πολιτικών δεν έχουν «στομάχι» για να αντέχουν σε οποιαδήποτε επίκριση, επίθεση, ακόμα και υβριστική αναφορά. Επίσης, δεν έχουν καταλάβει ότι, εφόσον διεκδικούν και αναλαμβάνουν δημόσιο αξίωμα, είναι γυμνοί ενώπιον του λαού, άρα και βορά σε οποιαδήποτε επίκριση, δίκαιη ή άδικη. Τέλος, δεν κατάλαβαν ποτέ ότι το χιούμορ είναι και πολιτικό όπλο, αν αυτός που το χρησιμοποιεί έχει χιούμορ.

Αυτοσαρκασμός

Κατά την άποψή μας, η κυρία Γιολίτη ατύχησε πολλαπλώς. Αντί να ενοχληθεί, πανικόβλητα να αντιδράσει και να επισύρει όλες αυτές τις ζημιογόνες, για την ίδια, επικρίσεις, σχόλια, κακεντρέχειες, θα μπορούσε να αυτοσαρκαστεί, να γελοιοποιήσει το πράγμα και να ενθαρρύνει την όποια ιδιοκτήτρια του λογαριασμού σε περισσότερη σάτιρα, ώστε να την αφοπλίσει. Για να καταδείξει σε όλους ότι διαθέτει χιούμορ και ότι ανέχεται ακόμα και κακόβουλους σχολιασμούς. Ότι, δηλαδή, είναι πολιτικός με «στομάχι».

Μάλλον δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Και πιθανόν να αγνοεί αυτό που είπε κάποτε ο Βρετανός πολιτικός, Enoch Powell: «Οι πολιτικοί που τους ενοχλούν τα Μέσα Ενημέρωσης είναι σαν τους ναυτικούς που τους πειράζει η θάλασσα».